Номер 120, страница 74, часть 1 - гдз по белорусскому языку 4 класс учебник Свірыдзенка

120. Прачытайце тэкст. Пра якіх чараўніц гаворыцца ў ім?

Чатыры сяброўкі

Жывуць на свеце чатыры чараўніцы. Яны сябруюць адна з адной, але разам сустракаюцца рэдка.

Першай прыходзіць на зямлю маладая прыгажуня ў светла-зялёнай сукенцы — Ляля. Яе валасы ўпрыгожаны пралескамі. Калі яна ідзе па палях і лясах, расцвітаюць кветкі, а дрэвы пакрываюцца маладымі лісцікамі.

Праз тры месяцы першая чараўніца перадае ўладу сваёй сяброўцы Цёці. Цёця вельмі прывабная, у цёмна-зялёнай сукенцы. На галаве ў яе — карона са спелага калосся. У час панавання гэтай чараўніцы паспяваюць ягады, наліваецца жыта, з’яўляюцца плады на дрэвах.

Зноў мінаюць тры месяцы, і Цёця саступае месца трэцяй сяброўцы. Яе завуць Талака. Апранута яна ў залацістае адзенне. Галаву чараўніцы ўпрыгожвае вянок са стракатага лісця. З яе прыходам пачынаецца ўборка ўраджаю.

Праз тры месяцы на змену Талацэ прыходзіць чацвёртая чараўніца — Вея. Яна апранута ў блакітную сукенку, усыпаную сняжынкамі. У валасах блішчыць ледзяная карона. Вея нясе з сабой сцюжу, мяцеліцу. Яна накрывае зямлю белай коўдрай.

З года ў год сяброўкі чаргуюцца адна з адной, мяняюць усё на зямлі.

Вызначце тып тэксту. Складзіце і запішыце яго план. Назавіце словы, якія дапамагаюць звязаць сказы ў тэксце.

Якія з выдзеленых слоў з’яўляюцца формамі аднаго слова? Размяркуйце іх па групах. Запішыце кожную групу з новага радка. Абазначце ў формах слоў канчатак і аснову. У якіх формах слоў аснова заканчваецца на цвёрды зычны? На зацвярдзелы зычны? На мяккі зычны?

РМ Вусна перакажыце тэкст па плане. Выкарыстайце запісаныя формы слоў.

* Паслядоўна пералічыце месяцы года. Якія важныя святы мы адзначаем у кожным з іх?

Падумайце, уладаром якой пары года з’яўляецца міфалагічны персанаж Жыцень? За што яго шанавалі нашы продкі?

У тэксце гаворыцца пра чатырох чараўніц, якія ўвасабляюць поры года: Лялю (вясна), Цёцю (лета), Талаку (восень) і Вею (зіма).

Тып тэксту — мастацкае апісанне.

План тэксту:

1. Чатыры сяброўкі-чараўніцы.

2. Вясна — прыгажуня Ляля.

3. Лета — прывабная Цёця.

4. Восень — гаспадыня Талака.

5. Зіма — снежная Вея.

6. Вечная змена пор года.

Словы, якія дапамагаюць звязаць сказы ў тэксце: Праз тры месяцы, Зноў мінаюць тры месяцы, на змену, З года ў год, яна.

Формамі аднаго слова з'яўляюцца зямлю і зямлі.

Група 1: зямлю, зямлі.

У формах слова зямля (зямл-ю, зямл-і) аснова зямл- заканчваецца на мяккі зычны.

У слове сяброўкі (аснова сяброўк-) аснова заканчваецца на цвёрды зычны.

*

Студзень: Новы год, Каляды.

Люты: Дзень абаронцаў Айчыны.

Сакавік: Міжнародны жаночы дзень.

Красавік: Вялікдзень.

Май: Дзень працы, Дзень Перамогі.

Чэрвень: Купалле.

Ліпень: Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь.

Жнівень: Спас.

Верасень: Дзень ведаў.

Кастрычнік: Пакровы.

Лістапад: Дзяды.

Снежань: Каляды, Новы год.

Міфалагічны персанаж Жыцень з'яўляецца ўладаром позняга лета і восені — пары збору ўраджаю. Нашы продкі шанавалі яго, таму што ад багатага ўраджаю жыта залежаў іх дабрабыт і жыццё на працягу ўсёй зімы.