Номер 122, страница 75, частка 1 - гдз по белорусскому языку 5 класс учебник частка 1 Валочка, Зелянко

122. Прачытайце спачатку ўрывак I з казкі «Шэры і Чорны». Ці можна здагадацца па імёнах, хто героі казкі? Чаму да імёнаў герояў патрэбны ўдакладненні?

I. Чорны стаяў цвёрда, упэўнена. Залацістым вокам замка скасіўся на Шэрага і, самазадаволена ўсміхнуўшыся, сказаў:

— Які ты стары і тоўсты!

Шэры ўздыхнуў, з мудрым спакоем паглядзеў на Чорнага:

— Хутка і ты станеш такім...

Чорны не чакаў такога адказу, узлаваўся, крута павярнуўся да Шэрага:

— Я? Гэткім? Ніколі! Глядзі, які я лёгкі і тонкі!

— I я спачатку быў такі... Шчыра кажучы, мне не хацелася б, каб з табой паўтарылася мая гісторыя, — з тугою ў голасе прамовіў Шэры...

II. — Хочаш паслухаць маю гісторыю? Я быў звычайны шэры школьны партфель. Спачатку я жыў на фабрыцы, потым — у магазіне. І вельмі радаваўся, калі адна жанчына выбрала мяне як падарунак для сына Дзімкі. І хлопчык мне адразу спадабаўся, калі б...

Каб ты толькі паглядзеў, што мне даводзілася насіць! Апрача падручнікаў, клалі ў мяне розныя гайкі, каб здаць у металалом, канькі ды іншыя непатрэбныя рэчы! А калі на табе праедуцца з горкі, як тады сябе адчуваеш? А які нялёгкі груз — дрэнныя адзнакі! (Паводле Г. Краснапёркі).

Чаму з урыўка II стала зразумела, пра каго расказвае аўтар? Якія словы дапамаглі зразумець гэта?

Далучыце да назоўніка партфель словы, якія апісваюць яго прыметы. Якія з гэтых слоў маюць супрацьлеглыя значэнні? Як называюцца такія словы? Словазлучэнні запішыце.

Чым адрозніваецца слова ад словазлучэння?

Па імёнах Шэры і Чорны немагчыма дакладна здагадацца, хто з'яўляецца героямі казкі, бо такія азначэнні могуць адносіцца да розных істот і прадметаў. Таму імёны патрабуюць удакладненняў, каб канкрэтызаваць персанажаў.

1. З урыўка II становіцца зразумела, што аўтар расказвае пра партфель, бо герой напрамую гаворыць: «Я быў звычайны шэры школьны партфель». Таксама зразумець гэта дапамагаюць словы: фабрыца, магазін, падарунак, падручнікі, насіць, груз.

2. Словазлучэнні, якія апісваюць партфель: шэры партфель, стары партфель, тоўсты партфель, лёгкі партфель, тонкі партфель.

Словы стары і новы (якога няма ў тэксце), тоўсты і тонкі, лёгкі і нялёгкі маюць супрацьлеглыя значэнні. Такія словы называюцца антонімамі.

Словазлучэнні з антонімамі: стары партфель — новы партфель, тоўсты партфель — тонкі партфель.

3.Слова — гэта адзінка мовы, якая называе прадмет, прымету ці дзеянне. Словазлучэнне ж складаецца з двух ці больш самастойных слоў (галоўнага і залежнага) і служыць для больш дакладнага, канкрэтнага абазначэння прадмета, прыметы ці дзеяння.