Номер 8, страница 90 - гдз по белорусской литературе 9 класс учебник Праскаловіч, Рагойша

8. Францішак Багушэвіч першы сярод нашых пісьменнікаў у сваёй «Прадмове» геаграфічна абазначыў межы Беларусі задоўга да таго, як яна набыла дзяржаўную незалежнасць. Пашукайце ў даступных вам выданнях «Этнаграфічную карту беларускага племені» акадэміка Яўхіма Карскага, супастаўце яе з развагамі пісьменніка. Пры адказе выкарыстайце адпаведныя радкі з прадмовы да зборніка «Дудка беларуская». Успомніце з урокаў гісторыі дзеячаў культуры, якія ўнеслі ўклад у распрацоўку беларускай нацыянальнай ідэі. У чым заключаўся гэты ўклад?

8. У «Прадмове» да зборніка «Дудка беларуская» Францішак Багушэвіч акрэсліў межы Беларусі паводле пашырэння беларускай мовы: «...там, дзе наша мова жывець: яна ад Вільні да Мазыра, ад Віцебска за малым не да Чарнігава, дзе Гродна, Мінск, Магілёў, Вільня і шмат мястэчкаў і вёсак...». Гэта было паэтычна-публіцыстычнае вызначэнне этнічнай тэрыторыі беларусаў.

«Этнаграфічная карта беларускага племені» акадэміка Яўхіма Карскага, створаная ў 1903 годзе, з’яўляецца першай навуковай працай, якая дакладна вызначыла межы рассялення беларусаў на аснове лінгвістычных і этнаграфічных даных. Межы на карце Карскага ў цэлым супадаюць з апісаннем Багушэвіча, але яны больш дакладныя, дэталізаваныя і навукова абгрунтаваныя. Такім чынам, навуковыя даследаванні Карскага пацвердзілі і ўдакладнілі інтуітыўныя ўяўленні Багушэвіча.

У распрацоўку беларускай нацыянальнай ідэі ўнеслі ўклад многія дзеячы культуры. Сярод іх:

Кастусь Каліноўскі — выдаваў першую беларускамоўную газету «Мужыцкая праўда», у якой сфармуляваў ідэі сацыяльнага і нацыянальнага вызвалення беларускага народа.

Францішак Багушэвіч — сцвярджаў, што мова з'яўляецца асновай нацыі («Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі!»), і сваёй творчасцю даказваў яе багацце і самабытнасць.

Янка Купала і Якуб Колас — класікі беларускай літаратуры, якія сваёй творчасцю паднялі нацыянальную ідэю на новы ўзровень, паказалі духоўную моц і культуру беларускага народа.

Дзеячы «Нашай Нівы» (браты Луцкевічы, В. Ластоўскі і інш.) — стварылі культурна-асветніцкі цэнтр, які аб’яднаў інтэлектуальныя сілы нацыі, спрыяў фарміраванню літаратурнай мовы і абуджэнню нацыянальнай свядомасці.

Яўхім Карскі — сваёй фундаментальнай працай «Беларусы» навукова даказаў самастойнасць беларускай мовы, этнасу і культуры, заклаўшы трывалы навуковы падмурак для нацыянальнай ідэі.

Гэты ўклад заключаўся ў фарміраванні ўяўлення пра беларусаў як самастойную нацыю са сваёй унікальнай мовай, культурай, гісторыяй і этнічнай тэрыторыяй. Іх дзейнасць абуджала нацыянальную самасвядомасць і стварала інтэлектуальны падмурак для будучага дзяржаўнага самавызначэння Беларусі.