Номер 3, страница 47 - гдз по белорусской литературе 11 класс учебник Мельнікава, Ішчанка

3. Дакажыце, што А. Макаёнак па-майстэрску карыстаецца прыёмам моўнай характарыстыкі герояў у п'есе «Зацюканы апостал».

3. Андрэй Макаёнак у трагікамедыі «Зацюканы апостал» па-майстэрску выкарыстоўвае прыём моўнай характарыстыкі для раскрыцця вобразаў персанажаў і выяўлення аўтарскай пазіцыі. Мова герояў з'яўляецца ключом да разумення іх унутранага свету, маральных каштоўнасцей і сацыяльнага становішча.

Найбольш яскрава гэта бачна на прыкладзе мовы Бацькі. Яго маналогі і рэплікі перасыпаны псеўданавуковай тэрміналогіяй («дыялектыка прыроды», «аб'ектыўная рэальнасць»), канцылярызмамі і лозунгамі. Ён імкнецца выглядаць адукаваным і аўтарытэтным, але часта ўжывае словы недарэчна, што стварае камічны эфект і выкрывае яго як дэмагога і духоўна абмежаванага чалавека. Яго мова — мёртвая, пазбаўленая жывых чалавечых эмоцый, яна адлюстроўвае яго дагматычнае мысленне.

Мова Маці, у сваю чаргу, характарызуе яе як апантаную спажывальніцу. Увесь яе лексікон сканцэнтраваны вакол матэрыяльных даброт: «машына», «дыван», «халадзільнік», «шубка». Яна гаворыць проста, прыземлена, яе інтарэсы не выходзяць за межы побыту і рэчаў. Праз такую моўную характарыстыку аўтар падкрэслівае яе духоўную пустэчу і мяшчанскую сутнасць.

Моўная партыя Дачкі з'яўляецца варыяцыяй мовы маці, але з элементамі цынізму і маладзёжнага эгаізму. Яе выказванні кароткія, катэгарычныя і сведчаць пра поўную адсутнасць цікавасці да ўсяго, што не тычыцца яе асабістых выгод і задавальненняў.

На гэтым фоне рэзка вылучаецца мова Сына. Яго словы — простыя, шчырыя і глыбока эмацыянальныя. Ён не карыстаецца навуковымі тэрмінамі ці лозунгамі, а задае прамыя, «дзіцячыя» пытанні, якія агаляюць усю фальшывасць і абсурднасць светапогляду яго бацькоў. Менавіта праз яго рэплікі драматург даносіць да гледача галоўныя гуманістычныя ідэі твора. Яго мова — гэта мова сумлення, праўды і чалавечнасці.

Такім чынам, супрацьпастаўленне моўных стыляў — казённай, спажывецкай мовы бацькоў і жывой, шчырай мовы Сына — стварае асноўны канфлікт у п'есе. А. Макаёнак даказвае, што мова можа быць магутным інструментам для стварэння сатырычнага эфекту і глыбокай псіхалагічнай характарыстыкі герояў.