Номер 108, страница 66, частка 1 - гдз по белорусскому языку 5 класс учебник частка 1 Валочка, Зелянко

108. Адказжыце на пытанні.

Пра якія прыметы тэксту вы даведаліся? Ахарактарызуйце іх.

Якая сувязь сказаў у тэксце называецца паслядоўнай, а якая — паралельнай? Назавіце сродкі гэтай сувязі.

Падрыхтуйце вуснае выказванне на тэму «Асноўныя прыметы тэксту».

Асноўныя прыметы тэксту — гэта тэматычнае адзінства, разгорнутасць, звязнасць, паслядоўнасць і завершанасць.

Тэматычнае адзінства азначае, што ўсе часткі тэксту аб’яднаны агульнай тэмай і асноўнай думкай.

Разгорнутасць — гэта паступовае раскрыццё тэмы праз мікратэмы.

Звязнасць — гэта сэнсавая і граматычная сувязь паміж сказамі і часткамі тэксту.

Паслядоўнасць — лагічны парадак выкладу думак.

Завершанасць — гэта поўнае раскрыццё задумы аўтара, якое стварае ўражанне цэласнасці.

Паслядоўнай (або ланцужковай) называецца сувязь, пры якой кожны наступны сказ змястоўна і граматычна звязваецца з папярэднім. Сродкамі такой сувязі з’яўляюцца лексічныя паўторы, займеннікі, сінонімы, аднакарэнныя словы, прыслоўі (потым, далей, тады) і злучнікі.

Паралельнай называецца сувязь, пры якой сказы ў тэксце не звязваюцца адзін з адным, а суадносяцца з першым (ці агульным для іх) сказам, паясняючы або дапаўняючы яго сэнс. Такія сказы звычайна маюць аднолькавую граматычную будову. Сродкамі сувязі выступаюць аднолькавы парадак слоў, аднатыпнасць форм дзеясловаў-выказнікаў, інтанацыя пералічэння.

Тэкст — гэта не выпадковы набор сказаў, а асэнсаванае і звязнае выказванне. Яно мае свае законы, свае асноўныя прыметы. Давайце іх разгледзім.

Перш за ўсё, любы тэкст характарызуецца тэматычным адзінствам. Гэта значыць, што ўсе яго сказы і абзацы раскрываюць адну агульную тэму. Тэма развіваецца паступова, крок за крокам, што з’яўляецца прыметай разгорнутасці.

Другая важная ўласцівасць — звязнасць. Усе сказы ў тэксце злучаны паміж сабой па сэнсе і з дапамогай розных моўных сродкаў: паўтораў, займеннікаў, сінонімаў. Гэта забяспечвае паслядоўнасць выкладу, калі адна думка лагічна вынікае з другой.

Нарэшце, кожны тэкст павінен быць завершаным. Гэта азначае, што аўтарская задума раскрыта поўнасцю, а ў чытача не застаецца адчування недаказанасці. Тэкст успрымаецца як адзінае цэлае.

Веданне гэтых прымет дапамагае нам не толькі аналізаваць чужыя выказванні, але і ствараць свае ўласныя тэксты — лагічныя, зразумелыя і пераканаўчыя.