Номер 178, страница 112, частка 1 - гдз по белорусскому языку 5 класс учебник частка 1 Валочка, Зелянко

178. Уважліва прачытайце тэкст. Растлумачце лексічнае значэнне выдзеленых слоў.

счапіцца [шч]

Задзіры

Юраська сядзеў ля акна і назіраў, як на двары разгараецца бойка. Два чубаценькія вераб'і счапіліся, ажно пер'е з іх ляціць. Што яны не падзялілі? Хлопчык пачаў прыглядацца да задзір. Адзін верабей знайшоў недзе хлебную скарыначку. Другі, больш моцны і нахабны, рашыў адабраць. Скарыначка ляжала побач, быццам прыз для пераможцы.

Вераб'і заўзята дзяўбалі адзін аднаго. Трэба ім дапамагчы. Хлопчык адчыніў кухонную шафу, набраў жменю круп і сыпануў праз фортку задзірам.

Вераб'і мігам разляцеліся. Потым пасмялелі, сышліся і пачалі сілкавацца. Юра глядзеў на іх і радаваўся: гэта ён памірыў птушак (Паводле В. Ткачова).

Падрыхтуйцеся да пісьмовага пераказу тэксту.

1. Вызначце тэму і асноўную думку тэксту.

2. Вызначце тып маўлення тэксту.

3. Выдзеліце і зачытайце часткі, якія адпавядаюць будове апавя-дання.

4. Вызначце стыль маўлення тэксту. Якія словы і выразы пацвяр-джаюць гэта?

5. Вызначце ў кожнай частцы апорныя словы, якія перадаюць па-слядоўнасць падзей.

6. Складзіце план тэксту.

7. Прачытайце тэкст яшчэ раз.

8. Напішыце чарнавы варыянт пераказу.

9. Перачытайце свой варыянт пераказу, прааналізуйце тэкст:

а) наколькі поўна раскрыта тэма апавядання;

б) ці перададзена асноўная думка тэксту.

10. Праверце правапіс слоў і пастаноўку знакаў прыпынку.

Счапіцца — схапіцца адзін з адным, пачаць бойку, сварку.

Задзіра — той, хто заўсёды першым пачынае сварку, бойку.

Заўзята — вельмі старанна, упарта, горача.

Сілкавацца — есці, спажываць ежу.

1.Тэма тэксту: бойка вераб'ёў за скарыначку хлеба і дапамога хлопчыка. Асноўная думка: трэба быць спагадлівым, дапамагаць слабейшым і вырашаць канфлікты мірным шляхам.

2.Тып маўлення: апавяданне з элементамі апісання.

3. Завязка: Юраська сядзеў ля акна і назіраў, як на двары разгараецца бойка. Два чубаценькія вераб'і счапіліся, ажно пер'е з іх ляціць. Што яны не падзялілі? Хлопчык пачаў прыглядацца да задзір. Адзін верабей знайшоў недзе хлебную скарыначку. Другі, больш моцны і нахабны, рашыў адабраць. Скарыначка ляжала побач, быццам прыз для пераможцы.

Развіццё дзеяння: Вераб'і заўзята дзяўбалі адзін аднаго. Трэба ім дапамагчы.

Кульмінацыя: Хлопчык адчыніў кухонную шафу, набраў жменю круп і сыпануў праз фортку задзірам.

Развязка: Вераб'і мігам разляцеліся. Потым пасмялелі, сышліся і пачалі сілкавацца. Юра глядзеў на іх і радаваўся: гэта ён памірыў птушак.

4.Стыль маўлення: мастацкі. Гэта пацвярджаюць словы і выразы з эмацыянальнай афарбоўкай (Юраська, чубаценькія, скарыначку), вобразныя сродкі (разгараецца бойка, скарыначка ляжала быццам прыз).

5. Апорныя словы ў першай частцы: Юраська назіраў, разгараецца бойка, вераб'і счапіліся, не падзялілі хлебную скарыначку, адзін знайшоў, другі рашыў адабраць.

Апорныя словы ў другой частцы: заўзята дзяўбалі, трэба дапамагчы, хлопчык адчыніў шафу, набраў круп, сыпануў.

Апорныя словы ў трэцяй частцы: разляцеліся, пасмялелі, сышліся, пачалі сілкавацца, Юра радаваўся, памірыў птушак.

6. План тэксту:

1. Бойка за скарыначку.

2. Рашэнне Юраські.

3. Шчодры пачастунак.

4. Прымірэнне задзір.

7. Прачытайце тэкст яшчэ раз.

8. Напішыце чарнавы варыянт пераказу.

9. Перачытайце свой варыянт пераказу, прааналізуйце тэкст:

а) наколькі поўна раскрыта тэма апавядання;

б) ці перададзена асноўная думка тэксту.

10. Праверце правапіс слоў і пастаноўку знакаў прыпынку.