Номер 108, страница 76 - гдз по белорусскому языку 8 класс учебник Бадзевіч, Саматыя

108. Прачытайце тэкст. Вызначце яго стыль, адказ аргументуйце. Пры неабходнасці карыстайцеся дадаткам у вучэбным дапаможніку.

Адметнасці сінтаксічнай арганізацыі прозы Фёдара Янкоўскага

Простыя сказы могуць актуалізваць дынаміку дзеяння, экспрэсіўна характарызуючы яго. Так, у апавяданні «Пастушок» аўтар расказвае, як сусед прапанаваў падлетку пачастунак, але зрабіў гэта не зусім па-людску:

І кінуў адзін яблык. Ён апісаў над Кастуськом дугу (пералёт!) і мякка ўпаў на пясок. Кастусёк павярнуўся на кліч. Паляцеў другі яблык. Хлопец не крануўся. Сусед кінуў трэці яблык у тую секунду, калі пастушок ступіў з месца.

У пяску сярод вуліцы ляжалі тры спелыя, з чырвонымі і жоўтымі бакамі яблыкі. А Кастусёк ішоў за статкам туды, на выган. Ні разу не азірнуўся. Не глянуў набок.

Сусед пастаяў крышку, сам сабе нешта сказаў і, угнуўшыся, знік.

У прыведзеным урыўку з 11 сказаў — 9 простых. Яны выразна перадаюць дынамічны малюнак аповеду, падаючы змену дзеянняў у кантэксце. Узнікае амаль кінематаграфічная дакладнасць жэстаў, рухаў, што красамоўна высвечваюць характар і эмацыянальны падтэкст учынкаў. Экспрэсія дзеяння, створаная за кошт ужывання простых сказаў, якія акцэнтуюць асобна кожны рух, замяняе неабходную ў такой сітуацыі ацэнку. Выразна пададзеныя тут жэсты герояў самі па сабе акрэсліваюць зневажальную самаўпэўненасць дарослага і падкрэслена высакародную годнасць падлетка (Л. Яўдошына).

• Якую інфармацыю вы атрымалі з тэксту? Вызначце сказ або сказы, якія выражаюць асноўную думку ў тэксце.

• Што вам яшчэ вядома пра функцыю (ролю) простых сказаў у маўленні?

1. З тэксту можна даведацца пра стылістычную ролю простых сказаў у мастацкай прозе. На прыкладзе твора Фёдара Янкоўскага паказана, што простыя сказы дапамагаюць стварыць дынаміку дзеяння, надаць выкладу кінематаграфічную дакладнасць, а таксама праз жэсты і рухі герояў раскрыць іх характары і эмацыянальны стан без прамых ацэнак аўтара.

Асноўную думку тэксту выражаюць наступныя сказы: Экспрэсія дзеяння, створаная за кошт ужывання простых сказаў, якія акцэнтуюць асобна кожны рух, замяняе неабходную ў такой сітуацыі ацэнку. Выразна пададзеныя тут жэсты герояў самі па сабе акрэсліваюць зневажальную самаўпэўненасць дарослага і падкрэслена высакародную годнасць падлетка.

2. Акрамя функцый, названых у тэксце, простыя сказы ў маўленні выконваюць і іншыя ролі:

• Забяспечваюць яснасць, дакладнасць і лаканічнасць выказвання.
• Надаюць маўленню дынамічнасць, ствараюць эфект хуткай змены падзей.
• Робяць інфармацыю лёгкай для ўспрымання, таму часта выкарыстоўваюцца ў інструкцыях, загадах, лозунгах.
• У дыялогах могуць перадаваць розныя эмацыянальныя станы суразмоўцаў: упэўненасць, рашучасць, стрыманасць, хваляванне.