Номер 2, страница 143 - гдз по белорусской литературе 9 класс учебник Праскаловіч, Рагойша

2. Ахарактарызуйце эпоху, у якую стваралася «Новая зямля». Адзначце, як сацыяльна-грамадскія падзеі паўплывалі на праблематыку твора. З чаго пачынаўся твор? Якія змены адбываліся ў ідэйным пафасе паэмы?

2. Паэма «Новая зямля» Якуба Коласа стваралася ў пераломную для Беларусі эпоху — з 1911 па 1923 год. Гэты перыяд ахоплівае часы сталыпінскай аграрнай рэформы, Першую сусветную вайну, Лютаўскую і Кастрычніцкую рэвалюцыі 1917 года, станаўленне беларускай дзяржаўнасці (БНР, БССР) і першыя гады савецкай улады. Гэта быў час карэнных сацыяльных, палітычных і эканамічных зрухаў, калі галоўным для сялянства заставалася пытанне аб зямлі.

Сацыяльна-грамадскія падзеі непасрэдна паўплывалі на праблематыку твора. Цэнтральная праблема — пошук селянінам сваёй зямлі і волі — была выклікана сталыпінскай рэформай, якая дазваляла выхад з абшчыны на хутары. Мара галоўнага героя Міхала пра ўласны «куток» зямлі з'яўляецца адлюстраваннем спадзяванняў усяго беларускага сялянства. Рэвалюцыйныя падзеі і змена ўлады ўнеслі ў твор новыя акцэнты: праблема зямлі пачала разглядацца не толькі як эканамічная, але і як аснова нацыянальнага і духоўнага адраджэння народа.

Твор пачынаецца з лірычнага пралога «Мой родны кут, як ты мне мілы!..», які стаў гімнам любові да Радзімы. Аднак сюжэтнае дзеянне паэмы пачынаецца з першага раздзела «У лесніковай сядзібе», дзе аўтар знаёміць чытача з сям'ёй лесніка Міхала, іх побытам і зараджэннем галоўнай мары — набыць уласную зямлю, каб вызваліцца ад панскай службы.

На працягу працы над паэмай ідэйны пафас твора зазнаў змены. Калі першапачаткова ў аснове ляжала мара аб прыватнай уласнасці, увасабленне сялянскага індывідуалізму, то ў пазнейшых раздзелах, напісаных ужо ў савецкі час, пафас набывае больш абагульнены, філасофскі характар. Асабістая трагедыя сям'і Міхала (ён памірае, так і не здзейсніўшы сваю мару) перарастае ў трагедыю ўсяго народа, які шукае свой шлях да шчасця і волі. Замест апявання ідэі ўласніцтва на першы план выходзіць ідэя духоўнай еднасці чалавека з роднай зямлёй, сцвярджэнне працы як маральнай каштоўнасці і асновы жыцця. Паэма з сямейнай хронікі ператварылася ў эпічнае палатно аб гістарычным лёсе беларускага народа.