Номер 283, страница 173 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

283. Прачытайце тэкст. Вызначце яго стыль.

Цели устойчивого развития

25 сентября 2015 года государства — члены ООН приняли Повестку дня в области устойчивого развития до 2030 года. Она содержит 17 Целей устойчивого развития, направленных на ликвидацию нищеты, сохранение ресурсов планеты и обеспечение благополучия для всех. Республика Беларусь принимала активное участие в разработке Повестки-2030 на всех её этапах и взяла на себя обязательства по достижению Целей устойчивого развития.

Цель 12. Обеспечение перехода к рациональным моделям потребления и производства

Каждый год около трети всего производимого продовольствия, что составляет 1,3 млрд тонн стоимостью около 1 трлн долларов США, в конечном счёте оказывается в мусорных контейнерах потребителей и магазинов или портится из-за плохо организованного сбора урожая и транспортировки. Домашние хозяйства потребляют 29 % мировой энергии и выбрасывают до 21 % общего объёма CO₂. Если к 2050 году население мира вырастет до 9.6 млрд человек, то для поддержания нынешнего образа жизни ему потребуется эквивалент почти трёх планет.

Снизить объём производства отходов можно различными способами: например, не выбрасывать еду или уменьшить потребление пластика — одного из основных загрязнителей Мирового океана (По материалам сайта www.mir.pravo.by).

Слоўнік

Карыстаючыся дадатковымі крыніцамі інфармацыі, назавіце 17 Мэт устойлівага развіцця. Што трэба зрабіць, каб дасягнуць 12-й Мэты?

Вусна перакладзіце тэкст. Запішыце па-беларуску лічэбнікі разам з назоўнікамі ў той форме, у якой яны ўжываюцца ў тэксце. Растлумачце асаблівасці правапісу лічэбнікаў і іх спалучэння з назоўнікамі.

Звярніце ўвагу!

У дробавых лічэбніках лічнік скланяецца як колькасны лічэбнік, а назоўнік — як парадкавы лічэбнік: тры дзясятыя кіламетра, тром дзясятым кіламетра.

Пры скланенні лічэбнікаў, якія абазначаюць цэлы лік і яго частку, змяняюцца ўсе часткі. Дробавыя лічэбнікі, якія абазначаюць частку цэлага ці цэлы лік і яго частку, кіруюць родным склонам назоўніка: тры восьмыя гектара, чатыры цэлыя сем сотых пяску.

Рэчыўныя назоўнікі, а таксама назвы адзінак вымярэння ва ўсіх склонах ужываюцца ў форме адзіночнага ліку роднага склону: тры пятыя цукру, дзве цэлыя пяць дзясятых метра.

Дробавыя лічэбнікі паўтара і паўтары захоўваюць родава-адрозненні пры скланенні і ва ўсіх склонах маюць аднолькавую форму: паўтара — пры спалучэнні з назоўнікамі мужчынскага і ніякага роду, паўтары — з назоўнікамі жаночага роду.

У назоўным склоне лічэбнік кіруе родным склонам назоўніка адзіночнага ліку: паўтара рублі, паўтары гадзіны.

Ва ўскосных склонах, акрамя роднага і вінавальнага, пры лічэбніках паўтара і паўтары назоўнік ужываецца ў множным ліку: паўтара рублямі, у паўтара рублях.

Стыль тэксту — публіцыстычны.

17 Мэт устойлівага развіцця:

1. Ліквідацыя беднасці

2. Ліквідацыя голаду

3. Добрае здароўе і дабрабыт

4. Якасная адукацыя

5. Гендарная роўнасць

6. Чыстая вада і санітарыя

7. Недарагая і чыстая энергія

8. Годная праца і эканамічны рост

9. Індустрыялізацыя, інавацыі і інфраструктура

10. Змяншэнне няроўнасці

11. Устойлівыя гарады і населеныя пункты

12. Адказнае спажыванне і вытворчасць

13. Барацьба са змяненнем клімату

14. Захаванне марскіх экасістэм

15. Захаванне экасістэм сушы

16. Мір, правасуддзе і эфектыўныя інстытуты

17. Партнёрства ў інтарэсах устойлівага развіцця

Каб дасягнуць 12-й Мэты, трэба знізіць аб'ём вытворчасці адходаў: напрыклад, не выкідваць ежу або зменшыць спажыванне пластыку.

Дваццаць пятага верасня дзве тысячы пятнаццатага года, да дзве тысячы трыццатага года, семнаццаць Мэт, Мэта дванаццаць, каля трэці, адна цэлая тры дзясятыя мільярда тон, каля аднаго трыльёна долараў, дваццаць дзевяць працэнтаў, да дваццаці аднаго працэнта, да дзве тысячы пяцідзясятага года, да дзевяці цэлых шасці дзясятых мільярда чалавек, амаль трох планет.

У дробавых лічэбніках лічнік скланяецца як колькасны лічэбнік, а назоўнік — як парадкавы. Пры скланенні складовых лічэбнікаў змяняюцца ўсе часткі. Дробавыя лічэбнікі, якія абазначаюць цэлы лік і яго частку, скланяюцца ў абедзвюх частках. Назоўнікі, якія абазначаюць неадушаўлёныя прадметы і адзінкі вымярэння, пры дробавых лічэбніках ужываюцца ў форме роднага склону адзіночнага ліку. Лічэбнікі паўтара (м. і н. род) і паўтары (ж. род) ва ўсіх склонах маюць аднолькавую форму. У назоўным склоне яны кіруюць родным склонам назоўніка ў адзіночным ліку, а ва ўскосных (акрамя роднага і вінавальнага) — назоўнік ужываецца ў множным ліку.