Номер 9, страница 82 - гдз по белорусской литературе 10 класс учебник Бязлепкіна-Чарнякевіч, Акушэвіч

9. У пачатку ХХ стагоддзя беларуская літаратура развівалася паскорана, засвойваючы за лічаныя гады тое, на што ў іншых былі дзесяцігоддзі. Чаму, на вашу думку, наша літаратура развівалася паскорана ў параўнанні з іншымі? Якія падзеі запавольвалі яе станаўленне ў ХІХ стагоддзі?

9. Паскоранае развіццё беларускай літаратуры ў пачатку XX стагоддзя тлумачыцца шэрагам гістарычных і сацыяльных фактараў. Па-першае, рэвалюцыя 1905–1907 гадоў у Расійскай імперыі прывяла да змякчэння цэнзуры і адмены забароны на беларускамоўны друк, якая дзейнічала з 1863 года. Гэта дазволіла стварыць першыя легальныя беларускія газеты («Наша Доля», «Наша Ніва»), што стала цэнтрам кансалідацыі нацыянальных сіл і пляцоўкай для новага пакалення пісьменнікаў: Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча, Цёткі. Па-другое, у грамадстве наспяваў працэс нацыянальнага Адраджэння, росту самасвядомасці, што патрабавала стварэння паўнавартаснай літаратуры на роднай мове. Літаратары ўсведамлялі неабходнасць «дагнаць» іншыя народы і за кароткі тэрмін стварыць творы ва ўсіх асноўных жанрах і стылях.

Станаўленне беларускай літаратуры ў XIX стагоддзі было вельмі марудным з-за неспрыяльных палітычных умоў. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай беларускія землі ўвайшлі ў склад Расійскай імперыі, дзе праводзілася актыўная палітыка русіфікацыі. Беларуская мова лічылася дыялектам і была выцеснена з афіцыйнага ўжытку, адукацыі і культуры. Падаўленне нацыянальна-вызваленчых паўстанняў 1830–1831 і 1863–1864 гадоў прывяло да ўзмацнення рэпрэсій. Пасля паўстання пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага была ўведзена забарона на друк кніг на беларускай мове лацінскім шрыфтам, што практычна спыніла кнігавыданне і значна замарудзіла развіццё літаратурнага працэсу.