Номер 178, страница 125 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

178. Прачытайце тэкст. Вызначце яго стыль. Чаму, на вашу думку, у тэкстах такога стылю выкарыстоўваецца вялікая колькасць бяззлучнікавых складаных сказаў? Назавіце іх. Якія сэнсавыя адносіны выражаюцца паміж часткамі складаназалежных і бяззлучнікавых складаных сказаў з тэксту? З якой інтанацыяй вымаўляюцца бяззлучнікавыя складаныя сказы? Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку паміж часткамі названых сказаў.

Луўр

Луўр — агромністы музейны комплекс з будынкаў, спалучаных між сабой; даўжыня іх фасадаў складае 14,5 км. Яшчэ раней у розных альбомах даводзілася бачыць шкляную піраміду, што стаіць ва ўнутраным двары Луўра, на музейнай плошчы. Заўжды дзівілася: навошта сярод збудаванняў рэнэсансу і класіцызму архітэктура іншага стылю? Піраміда прыгожая, але тут яна не да месца!

Тлумачэнне аказалася надзвычай простае: праз такое архітэктурнае прыстасаванне няспынны натоўп турыстаў праходзіць у славуты музей, спускаецца па адным з эскалатараў. З чатырох моў — англійскай, французскай, іспанскай, нямецкай — турыст выбірае мову схемы, дзе згадваецца інфармацыя пра тое, якія шэдэўры на якім паверсе знаходзяцца. І нарэшце выбірае адзін з чатырох напрамкаў — захад, усход, поўнач, поўдзень.

Экспазіцыя размешчана на чатырох паверхах: спачатку ідзе так званы «мінус першы», пасля ідуць цокальны, першы і другі. Кожны паверх адпавядае пэўнаму гістарычнаму перыяду. Пры ўваходзе — незлічоная колькасць друкаванай прадукцыі на розных мовах рознага фармату і рознай ступені грунтоўнасці. З вокладак ці не ўсіх выданняў загадкава ўсміхаецца Джаконда... Знакамітая карціна Леанарда да Вінчы — знак, сімвал. Мастацкі брэнд менавіта Луўра (Паводле Т. Мушынскай).

• Складзіце схемы выдзеленых сказаў.

• Раскрыйце значэнні слоў эскалатар, цокальны.

• Карыстаючыся дадатковай літаратурай або інтэрнэт-рэсурсамі, падрыхтуйце паведамленне пра Луўр або вядомы экспанат, які знаходзіцца ў Луўры.

Тэкст належыць да публіцыстычнага стылю, жанр — падарожны нарыс. Для яго характэрна спалучэнне інфарматыўнасці з эмацыянальнасцю і выказваннем аўтарскай пазіцыі.

Вялікая колькасць бяззлучнікавых складаных сказаў у тэкстах гэтага стылю выкарыстоўваецца, каб зрабіць выклад больш дынамічным, лаканічным і выразным, перадаць хуткую змену ўражанняў і зацікавіць чытача.

Бяззлучнікавыя складаныя сказы з тэксту:

1. Луўр — агромністы музейны комплекс з будынкаў, спалучаных між сабой; даўжыня іх фасадаў складае 14,5 км.

2. Заўжды дзівілася: навошта сярод збудаванняў рэнесансу і класіцызму архітэктура іншага стылю?

3. Тлумачэнне аказалася надзвычай простае: праз такое архітэктурнае прыстасаванне няспынны натоўп турыстаў праходзіць у славуты музей, спускаецца па адным з эскалатараў.

4. Экспазіцыя размешчана на чатырох паверхах: спачатку ідзе так званы «мінус першы», пасля ідуць цокальны, першы і другі.

Сэнсавыя адносіны паміж часткамі складаных сказаў:

Бяззлучнікавыя складаныя сказы вымаўляюцца з асаблівай інтанацыяй. Сказы з кропкай з коскай вымаўляюцца з інтанацыяй пералічэння, з паніжэннем голасу ў канцы кожнай часткі і выразнай паўзай паміж імі. У сказах з двукроп'ем першая частка вымаўляецца з папераджальнай інтанацыяй, пасля яе робіцца паўза, а другая частка вымаўляецца ў паніжаным тоне.

Пастаноўка знакаў прыпынку паміж часткамі названых сказаў:

Кропка з коскай ставіцца паміж часткамі бяззлучнікавага складанага сказа, калі яны значна развітыя (маюць свае знакі прыпынку) і больш аддаленыя па сэнсе.

Двукроп'е ставіцца, калі:

1. другая частка раскрывае змест першай (можна ўставіць словы «а менавіта»). Прыклады: Заўжды дзівілася: (а менавіта) навошта...; Экспазіцыя размешчана на чатырох паверхах: (а менавіта) спачатку ідзе...

2. другая частка ўказвае на прычыну таго, пра што гаворыцца ў першай (можна ўставіць злучнік «таму што»). Прыклад: Тлумачэнне аказалася надзвычай простае: (таму што) праз такое архітэктурнае прыстасаванне...