Номер 44, страница 36 - гдз по белорусскому языку 8 класс учебник Бадзевіч, Саматыя

44. Прачытайце тэкст. Дакажыце, што гэта тэкст мастацкага стылю. Якія прыметы стылю вы ўзялі за доказ?

Дол быў усланы рудым лісцем, сухой рыжай папараццю, доўгаю, як іржавы^а дрот, травою, збуцвелымі галінкамі. З-пад гэтай перапралаў за многія гады коўдры сям-там праглядвалі бледны, як вымачаны, мох, сцяблінкі ягадніку. Вострымі зялёнымі шпількамі тырчала маладая траўка.

Дрэвы яшчэ не распусціліся, былі бледна-шэрыя і рэзка вырысоўваліся на фоне густой зеляніны маладога ельніку. Вербалоз толькі што распушыў свае каткі, над імі гудзелі першыя смелыя чмялі. На арэшніку можна было заўважыць далікатныя ружовыя вусікі цвету. Каткі (толькі дакраніся да іх) асыпаліся на зямлю, сеючы ледзь прыкметны пылок. З пупышак на бярозе вось-вось гатовы былі паказацца маладыя лісточкі. Але бярозка нешта марудзіла, чакала, пакуль пройдуць вясновыя, такія непатрэбныя, але немінучыя халады. Можа, гэтую асцярожнасць яна пераняла ў дуба, бо той усё ніяк не асмельваўся скінуць сваё старое пажоўклае ўбранне. Усё чакаў, пакуль добра ўгрэе сонца і адыдзе ад холаду карэнне (У. Дамашэвіч).

• Вызначце тып (тыпы) маўлення тэксту. Сваю думку абгрунтуйце.

• Назавіце сродкі мастацкай выразнасці, якія выкарыстоўвае аўтар для перадачы пачуццяў, эмоцый, стварэння вобраза ў тэксце.

  • Якую ролю ў тэксце выконваюць прыметнікі? Дзеясловы?

  • Назавіце сродкі і спосабы сувязі сказаў у 1-м і 2-м абзацах тэксту.

  • Назавіце словы з памяншальна-ласкальным значэннем. Якая іх роля ў тэксце?

Гэты тэкст належыць да мастацкага стылю, таму што яго асноўная функцыя — эстэтычная. Аўтар стварае вобраз ранняй вясны і перадае свае пачуцці і адносіны да прыроды, уздзейнічаючы на ўяўленне і эмоцыі чытача. Доказам служаць такія прыметы, як вобразнасць, эмацыянальнасць, шырокае выкарыстанне сродкаў мастацкай выразнасці (эпітэтаў, параўнанняў, метафар, увасабленняў), суб'ектыўнасць аўтарскай ацэнкі.

1. Тып маўлення — апісанне (пейзажная замалёўка). Аўтар паслядоўна апісвае прыкметы ранняй вясны ў доле: спачатку зямлю, потым дрэвы, кусты, кветкі. Тэкст адказвае на пытанне «які дол?», ствараючы адзіную, статычную карціну прыроды, якая павольна абуджаецца.

2. Сродкі мастацкай выразнасці, якія выкарыстоўвае аўтар:

Эпітэты:рудым лісцем, сухой рыжай папараццю, збуцвелымі галінкамі, перапрэлай коўдры, бледны мох, вострымі зялёнымі шпількамі, маладая траўка, бледна-шэрыя дрэвы, густой зеляніны, маладога ельніку, смелыя чмялі, далікатных ружовыя вусікі, вясновыя, непатрэбныя, немінучыя халады, старое пажоўклае ўбранне.

Параўнанні: дол быў усланы... як іржавы дрот; мох бледны, як вымачаны.

Метафары: перапрэлая за многія гады коўдра; зялёнымі шпількамі тырчала маладая траўка.

Увасабленні:бярозка нешта марудзіла, чакала; гэтую асцярожнасць яна пераняла ў дуба; той усё ніяк не асмельваўся скінуць сваё старое пажоўклае ўбранне; усё чакаў.

3.Прыметнікі ў тэксце выконваюць апісальную функцыю, ствараюць зрокавыя вобразы, дапамагаюць дэталёва ўявіць карціну прыроды. Яны перадаюць колер, стан, форму прадметаў, а таксама аўтарскую ацэнку. Дзеясловы перадаюць стан прыроды (быў усланы, праглядвалі, тырчала), а таксама паказваюць павольны, ледзь прыкметны рух абуджэння (распушыў, асыпаліся, марудзіла, чакала), ствараючы адчуванне замірання і чакання.

4. У 1-м абзацы выкарыстоўваецца ланцуговая сувязь сказаў. Другі сказ звязваецца з першым пры дапамозе ўказальнага займенніка «гэтай» (адсылка да слова «коўдра» з першага сказа). У 2-м абзацы пераважае паралельная сувязь. Сказы пабудаваны аднатыпна і адначасова апісваюць розныя аб'екты (дрэвы, вербалоз, арэшнік, бярозка), ствараючы цэласную панараму.

5. Словы з памяншальна-ласкальным значэннем: галінкамі, сцяблінкі, траўка, вусікі, лісточкі, бярозка. Іх роля ў тэксце — перадаць замілаванне аўтара прыродай, яго пяшчотныя, цёплыя адносіны да яе. Гэтыя словы падкрэсліваюць далікатнасць, маладосць і кволасць першых праяў вясны, ствараюць лірычны, ласкавы настрой.