Номер 232, страница 159 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

232. У бібліятэцы або з дапамогай інтэрнэт-рэсурсаў пазнаёмцеся з выданнем: Арашонкава, Г. У., Лемцюгова, В. П. Кіраванне ў беларускай і рускай мовах : слоўнік-даведнік / Г. У. Арашонкава, В. П. Лемцюгова. — Мінск : Вышэйшая школа, 1991. — 303 с.

Прачытайце пра структуру названага даведніка. Раскажыце, у якіх выпадках варта карыстацца падобным слоўнікам. Выпішыце з тэксту прыклады. Складзіце сказы з трыма-чатырма беларускамоўнымі словазлучэннямі.

У слоўнік-даведнік уключаны дзеясловы, назоўнікі і прыметнікі:

1) якія патрабуюць ад залежнага слова склонавых форм, розных у беларускай і рускай мовах, напрыклад: з нагоды свята — по случаю праздника; іншым разам — в другой раз; мець рацыю — быть правым;

2) пры якіх можна парушацца нарматыўная спалучальнасць з залежным словам па аналогіі з падобнымі канструкцыямі або пад уплывам дыялектных канструкцый, канструкцый з іншай мовы, напрыклад: характерны для каго-чаго (не каму-чаму!); уласцівы каму-чаму (не для каго-чаго!);

3) сінтаксічная спалучальнасць якіх залежыць ад значэння (адцення значэння) галоўнага слова, напрыклад: даследаванне чаго (навуковае вывучэнне) і даследаванне аб чым (навуковая работа); здольны да чаго (які мае схільнасць да чаго-небудзь) і здольны на што (які гатовы зрабіць што-небудзь);

4) варыянтныя канструкцыі, якія адрозніваюцца частотнасцю ўжывання або стылістычна (Г. Арашонкава, В. Лемцюгова).

Падобным слоўнікам-даведнікам варта карыстацца ў тых выпадках, калі ўзнікаюць сумненні ў правільным кіраванні ў беларускай мове, асабліва пры перакладзе з рускай мовы ці пад яе ўплывам. Слоўнік-даведнік уключае дзеясловы, назоўнікі і прыметнікі:

1) якія патрабуюць ад залежнага слова склонавых форм, розных у беларускай і рускай мовах;

2) пры якіх можа парушацца нарматыўная спалучальнасць з залежным словам па аналогіі з падобнымі канструкцыямі або пад уплывам дыялектных канструкцый, канструкцый з іншай мовы;

3) сінтаксічная спалучальнасць якіх залежыць ад значэння (адцення значэння) галоўнага слова;

4) варыянтныя канструкцыі, якія адрозніваюцца частотнасцю ўжывання або стылістычна.

Прыклады з тэксту:

з нагоды свята — по случаю праздника; іншым разам — в другой раз; мець рацыю — быть правым; характэрны для каго-чаго (не каму-чаму!); уласцівы каму-чаму (не для каго-чаго!); даследаванне чаго (навуковае вывучэнне) і даследаванне аб чым (навуковая работа); здольны да чаго (які мае схільнасць да чаго-небудзь) і здольны на што (які гатовы зрабіць што-небудзь).

Сказы са словазлучэннямі:

Кожны вучань у нашым класе здольны да вывучэння замежных моў. З нагоды свята мы ўпрыгожылі залу кветкамі і рознакаляровымі стужкамі. Трэба прызнаць, што ў гэтай спрэчцы вы маеце рацыю. Такі падыход да працы характэрны для сапраўдных прафесіяналаў.