Номер 238, страница 161 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

238. Прачытайце тэкст, падбярыце яму назву. Выпішыце па два сказы з адна-роднымі і адасобленымі членамі. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку ў іх.

Шэдэўры сусветнай мастацкай культуры, створаныя сотні і на-ват тысячы гадоў таму, шматразова падпадалі пад разбуральнаеўздзеянне прыродных сіл і чалавека. Напрыклад, з сямі старажыт-ных цудаў свету да нашых дзён захаваўся толькі адзін — пірамідаХеопса. Многія тварэнні прайшлі выпрабаванне часам, аднак безналежнай абароны яны таксама могуць знікнуць. Найважнейшую

ролю ў захаванні культурнай спадчыны чала-вецтва адыгрывае міжнародная арганізацыяЮНЕСКА (UNESCO — The United NationsEducational, Scientific and Cultural Organiza-tion). У перакладзе з англійскай мовы абрэ-віятура расшыфроўваецца як АрганізацыяАб’яднаных Нацый па пытаннях адукацыі,навукі і культуры.

Сённня членамі арганізацыі з’яўляюцца 195 дзяржаў, у іх ліку —Рэспубліка Беларусь. Больш за 70 гадоў ЮНЕСКА спрыяе плённамусупрацоўніцтву розных краін і народаў у галіне культуры, навукі іадукацыі, актыўна займаецца абаронай славутых помнікаў гісторыіі мастацтва.

У нашы дні ў Спісе сусветнай спадчыны налічваецца больш затысячу аб’ектаў, аб’яўленых зонамі культуры. Канвенцыю аб аховесусветнай культурнай і прыроднай спадчыны падпісалі ўсе краіны —удзельнікі ЮНЕСКА. Кожны з членаў міжнароднай арганізацыі аба-вязаны не толькі захоўваць, але пры неабходнасці і ўзнаўляць гэтыяўнікальныя аб’екты. Беларусь далучылася да канвенцыі ў 1988 годзе.У нашай краіне знаходзяцца чатыры аб’екты са Спіса сусветнай спад-чыны: тры культурныя (Мірскі замак, Нясвіжскі палацава-замкавыкомплекс, геадэзічная дуга Струвэ) і адзін прыродны — Нацыянальныпарк «Белавежская пушча» (Паводле Д. Кашавара).

• Знайдзіце словазлучэнні, што выяўляюць спецыфіку дапасавання і кіраванняў беларускай мове.

• Выпішыце з тэксту складаназлучаны сказ, зрабіце яго сінтаксічны разбор.Падрыхтуйце паведамленне (прэзентацыю) пра адзін з унікальных аб’ектаўБеларусі са Спіса сусветнай спадчыны.

Назва тэксту: Ахова сусветнай спадчыны

Сказы з аднароднымі і адасобленымі членамі:

Сказы з аднароднымі членамі:

1. Больш за 70 гадоў ЮНЕСКА спрыяе плённаму супрацоўніцтву розных краін і народаў у галіне культуры, навукі і адукацыі, актыўна займаецца абаронай славутых помнікаў гісторыі і мастацтва. (Аднародныя выказнікі “спрыяе”, “займаецца” не звязаны злучнікамі, таму паміж імі ставіцца коска).

2. У нашай краіне знаходзяцца чатыры аб’екты са Спіса сусветнай спадчыны: тры культурныя (Мірскі замак, Нясвіжскі палацава-замкавы комплекс, геадэзічная дуга Струвэ) і адзін прыродны — Нацыянальны парк «Белавежская пушча». (Аднародныя азначэнні “культурныя”, “прыродны” звязаны адзіночным злучнікам “і”, таму коска паміж імі не ставіцца).

Сказы з адасобленымі членамі:

1. Шэдэўры сусветнай мастацкай культуры, створаныя сотні і нават тысячы гадоў таму, шматразова падпадалі пад разбуральнае ўздзеянне прыродных сіл і чалавека. (Адасобленае азначэнне, выражанае дзеепрыметнікавым зваротам, стаіць пасля паяснёнага назоўніка “культуры”, таму выдзяляецца коскамі).

2. У нашы дні ў Спісе сусветнай спадчыны налічваецца больш за тысячу аб’ектаў, аб’яўленых зонамі культуры. (Адасобленае азначэнне, выражанае дзеепрыметнікавым зваротам, стаіць пасля паяснёнага назоўніка “аб’ектаў”, таму выдзяляецца коскай).

• Словазлучэнні, што выяўляюць спецыфіку дапасавання і кіравання:

Дапасаванне (род, лік, склон залежнага слова супадаюць з родам, лікам, склонам галоўнага): сусветнай культуры, прыродных сіл, найважнейшую ролю, міжнародная арганізацыя, плённаму супрацоўніцтву, унікальныя аб'екты.

Кіраванне (галоўнае слова патрабуе ад залежнага пэўнага склону): падпадалі пад уздзеянне, захаваўся да нашых дзён, ролю ў захаванні, спрыяе супрацоўніцтву, займаецца абаронай, далучылася да канвенцыі.

• Складаназлучаны сказ і яго сінтаксічны разбор:

Многія тварэнні прайшлі выпрабаванне часам, аднак без належнай абароны яны таксама могуць знікнуць.

Сказ апавядальны, няклічны, складаназлучаны; складаецца з дзвюх частак, злучаных супраціўным злучнікам аднак.

Першая частка: Многія тварэнні прайшлі выпрабаванне часам. Сказ двухсастаўны, поўны, развіты. Дзейнік – тварэнні, выказнік – прайшлі выпрабаванне.

Другая частка: без належнай абароны яны таксама могуць знікнуць. Сказ двухсастаўны, поўны, развіты. Дзейнік – яны, выказнік – могуць знікнуць.

Схема сказа: [ ], аднак [ ].

• Паведамленне пра адзін з унікальных аб’ектаў Беларусі са Спіса сусветнай спадчыны:

Палацава-замкавы комплекс у Нясвіжы

Нясвіжскі палацава-замкавы комплекс – гэта велічны архітэктурны ансамбль, які на працягу стагоддзяў быў рэзідэнцыяй аднаго з найбагацейшых і найбольш уплывовых родаў Еўропы – Радзівілаў. Комплекс размешчаны ў горадзе Нясвіж Мінскай вобласці і з'яўляецца адным з самых значных культурных помнікаў Беларусі.

Будаўніцтва замка пачалося ў XVI стагоддзі па ініцыятыве Мікалая Крыштафа Радзівіла “Сіроткі”. За сваю доўгую гісторыю комплекс неаднаразова перабудоўваўся, таму ў яго архітэктуры можна ўбачыць рысы рэнесансу, барока, ракако, класіцызму і неаготыкі.

У 2005 годзе Нясвіжскі палацава-замкавы комплекс быў унесены ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Ён уключае ў сябе не толькі сам замак, акружаны магутнымі землянымі валамі і ровам, але і цудоўныя паркі, якія лічацца аднымі з лепшых пейзажных паркаў у Еўропе. Сёння гэта папулярны музей-запаведнік, які прыцягвае тысячы турыстаў сваёй багатай гісторыяй, адноўленымі інтэр'ерамі і легендамі, напрыклад, пра знакамітую Чорную панну Нясвіжа.