Номер 7, страница 153 - гдз по белорусской литературе 11 класс учебник Мельнікава, Ішчанка

7. Знайдзіце адрозненні ў пачатковых радках першай і другой строф верша «Чалавек не ўзнікае так...». Як яны ўзбагачаюць ідэйна-філасофскі сэнс паэтычнага выказвання ў кожнай частцы твора? Выкажыце свае адносіны да аўтарскай пазіцыі. Як розныя віды паўтораў уплываюць на сэнсавую глыбіню верша? Якія радкі выражаюць ідэю твора? Абгрунтуйце сваю пазіцыю.

7. Пачатковыя радкі першай і другой строф верша Рыгора Барадуліна «Чалавек не ўзнікае так...» адрозніваюцца дзеясловамі-антонімамі: «Чалавек не ўзнікае так...» і «Чалавек не знікае так...». Гэты кантраст стварае кампазіцыйную рамку твора і падкрэслівае яго галоўную ідэйна-філасофскую думку: асэнсаванне жыцця і смерці чалавека, яго прызначэння на зямлі. У першай страфе сцвярджаецца, што нараджэнне чалавека — падзея значная і невыпадковая. У другой — што і смерць чалавека не з'яўляецца простым знікненнем, бо ён пакідае пасля сябе след.

Гэтыя радкі ўзбагачаюць сэнс твора, падводзячы чытача да разважанняў пра сутнасць чалавечага існавання. Першая частка рыхтуе нас да ўспрымання думкі пра ўнікальнасць кожнай асобы, а другая — пра вечнасць спадчыны, якую чалавек пакідае.

Аўтарская пазіцыя, выказаная ў вершы, выклікае глыбокую павагу і згоду. Яна гуманістычная і жыццесцвярджальная. Паэт сцвярджае каштоўнасць кожнага чалавека, яго адказнасць за свае ўчынкі і веру ў тое, што дабро, праўда і сумленне не знікаюць бясследна. Гэтая пазіцыя натхняе жыць асэнсавана, імкнучыся зрабіць свет лепшым.

Сэнсавую глыбіню верша ўзмацняюць розныя віды паўтораў. Анафарычны паўтор у пачатку строф («Чалавек не...») падкрэслівае асноўную тэзу. Лексічны паўтор ключавога слова «след» акцэнтуе ўвагу на ідэі твора — неабходнасці пакінуць пасля сябе нешта важнае і вечнае. Гэтыя паўторы надаюць вершу асаблівую меладычнасць і выразнасць, робячы аўтарскую думку больш пераканаўчай.

Галоўную ідэю твора найбольш яскрава выражаюць радкі:

Ён пакінуць павінен след
Вечны, непаўторны свой
На зямлі, сярод людзей.

А таксама радкі з другой страфы:

І не згіне ў цемры след,
Што расой на травах зблісне,
Што ўзыдзе ў жыцці другім
Праўдай, дабрынёй, сумленнем...

Менавіта ў гэтых словах заключаецца аўтарскае разуменне сэнсу жыцця: чалавек жыве не марна, калі яго ўчынкі, яго духоўная спадчына (праўда, дабрыня, сумленне) працягваюць жыць у іншых людзях і ў свеце нават пасля яго фізічнай смерці. Гэты «вечны, непаўторны след» і ёсць сапраўднае бессмяротце чалавека.