Номер 16, страница 19 - гдз по белорусскому языку 8 класс учебник Бадзевіч, Саматыя

16. Прачытайце тэкст. Вызначце яго асноўныя прыметы: адрасата, тэматычнае адзінства, разгорнутасць, паслядоўнасць, звязнасць, завершанасць. Ахарактарызуйце спосабы і сродкі сувязі сказаў і частак тэксту.

Маляванкі цёткі Алены

Калісьці гэтую вандроўніцу добра ведалі на Случчыне. Звалі яе Алена Кіш. Позняй восенню і зімою цётка Алена хадзіла ад хаты да хаты і за невялікую плату, мех бульбы ці кавалачак сала, малявала на даматканым палатне карціны, разам з якімі пад саламяныя стрэхі нібы завітвала свята.

Нарадзілася Алена Кіш у 1889 годзе ў мнагадзетнай сям’і. Яна з маленства любіла маляваць. Пераступіць жа парог мастацкай школы не давялося: перашкодзіла нястача. Адзіным настаўнікам здольнай дзяўчынкі стала наша цудоўная беларуская прырода, а таксама народныя казкі і песні.

Аднавяскоўцы называлі Алену дзівачкай, летуценніцай. Як зачараваная, глядзела яна на прыдарожныя бярозы і сосны, на простыя палявыя краскі, падоўгу слухала званочкі жаўрукоў. А пасля пераносіла іх на свае палотны.

Сваімі маляванкамі мастачка запрашала гледачоў у дзівосную краіну сваіх мрояў і сноў, самых дарагіх дзявочых спадзяванняў. Нікому не цесна на Аленіных насценнікахI. Усім хапае месца: і людзям, і птушкам, і звярам. На кожным палатне пануе суладдзе. Разам з фарбамі свецяцца Дабро і Хараство. Гэта найпершая адзнака сапраўднага мастацтва.

Дываны Алены Кіш упрыгожвалі сялянскія хаты некалькі дзесяцігоддзяў, пасля іх замянілі модныя фабрычныя вырабы. Да сённяшніх дзён уцалела невялікая часцінка творчай спадчыны слуцкай майстрыхі. Аднак і гэтага аказалася дастаткова, каб імя Алены Кіш трапіла ў сусветную энцыклапедыю наіўнагаI мастацтва, выдадзеную дваццаць гадоў таму ў Будапешце. Значыць, створанае нашай зямлячкай узбагаціла не толькі скарбонку беларускай культуры.

Усе вядомыя дываны мастачкі захоўваюцца ў музеі Заслаўскага гісторыка-культурнага запаведніка (Часопіс «Бярозка» ).

Калі вас зацікавіла асоба народнай мастачкі, звярніцеся да дадатковых матэрыялаў «Маляваны рай».

Уважліва разгледзьце маляванкі Алены Кіш. Падзяліцеся сваімі ўражаннямі пра народную мастачку і яе творчасць з сябрамі (з бацькамі, суседзямі, са знаёмымі).

Асноўныя прыметы тэксту:

Адрасат: тэкст арыентаваны на шырокае кола чытачоў, якія цікавяцца беларускай культурай і народным мастацтвам.

Тэматычная еднасць: увесь тэкст аб'яднаны адной тэмай — жыццё і творчасць мастачкі Алены Кіш.

Разгорнутасць: тэма раскрываецца паслядоўна і падрабязна, ахопліваючы розныя аспекты жыцця і творчасці гераіні.

Паслядоўнасць: матэрыял выкладзены ў лагічнай, пераважна храналагічнай паслядоўнасці (ад нараджэння да захавання спадчыны).

Звязнасць: сказы і абзацы ў тэксце лагічна звязаны паміж сабой.

Завершанасць: тэкст з'яўляецца завершаным выказваннем, якое мае ўступ, асноўную частку і заключэнне.

Спосабы і сродкі сувязі сказаў і частак тэксту:

Лексічныя сродкі: выкарыстоўваюцца лексічныя паўторы (Алена Кіш, мастачка, маляванкі), сінонімы (мастачка, вандроўніца, майстрыха, зямлячка), а таксама займеннікі (яна, яе, іх, гэтага, сваімі), якія замяняюць словы з папярэдніх сказаў.

Марфалагічныя сродкі: сувязь забяспечваецца злучнікамі (і, а, аднак, каб), прыслоўямі (пасля, разам).

Сінтаксічныя сродкі: выкарыстоўваецца пэўны парадак слоў у сказе і аднатыпныя сінтаксічныя канструкцыі (сінтаксічны паралелізм) для сувязі частак выказвання.