Номер 9, страница 13 - гдз по белорусскому языку 8 класс учебник Бадзевіч, Саматыя

9. Прачытайце тэкст, прааналізуйце яго па схеме: загаловак, тэма, асноўная думка тэксту; члянімасць тэксту — пачатак, асноўная частка, канец; звязнасць, кампазіцыйная завершанасць, стылістычнае адзінства тэксту.

Пасля навальніцы

Перад раніцай прашумела навальніца.

На світанні яна сціхла, дождж сышоў^а на захад, да Прыпяці. А за ім хутка сплылі хмары. Над вымытымі вадой палямі засінела чыстае неба і зазіхацела яркае жнівеньскае^а сонца. І неба, і сонца, пераліваючыся вясёлкавымі колерамі, адбіваліся ў незлічоных буйных кроплях, што былі шчодра рассыпаны^с на пожні. Здавалася, што гэта не кроплі, а крупінкі сонца, якія разам з дажджом асыпаліся на зямлю.

Зноў ярка і ласкава ўсміхалася сонца (I. Мележ).

Тэксты па тыпе маўлення падзяляюцца на тэксты-апавяданні (паведамленне пра каго-, што-небудзь), тэксты-апісанні (апісанне каго-, чаго-небудзь) і тэксты-разважанні (прычынна-выніковыя сувязі паміж кім-, чым-небудзь).

Кожны тып тэксту мае свае моўныя асаблівасці. Але патрэбна мець на ўвазе, што ў маўленчай практыцы апавяданне, апісанне, разважанне часцей за ўсё сустракаюцца ў комплексе.

Загаловак:«Пасля навальніцы».

Тэма: апісанне прыроды пасля навальніцы.

Асноўная думка тэксту: услаўленне прыгажосці, велічы і гармоніі прыроды, якая абнавілася пасля навальніцы.

Члянімасць тэксту:

Пачатак:«Перад раніцай прашумела навальніца».

Асноўная частка:«На світанні яна сціхла, дождж сышоў на захад, да Прыпяці. А за ім хутка сплылі хмары. Над вымытымі вадой палямі засінела чыстае неба і зазіхацела яркае жнівеньскае сонца. І неба, і сонца, пераліваючыся вясёлкавымі колерамі, адбіваліся ў незлічоных буйных кроплях, што былі шчодра рассыпаны на пожні. Здавалася, што гэта не кроплі, а крупінкі сонца, якія разам з дажджом асыпаліся на зямлю».

Канец:«Зноў ярка і ласкава ўсміхалася сонца».

Звязнасць: сказы ў тэксце звязаны пры дапамозе займеннікаў (яна, ім), лексічнага паўтору (сонца), кантэкстуальных сінонімаў (кроплі — крупінкі сонца).

Кампазіцыйная завершанасць: тэкст мае пачатак, асноўную частку і канец, з’яўляецца завершаным па сэнсе.

Стылістычнае адзінства тэксту: тэкст адносіцца да мастацкага стылю (тып маўлення — апісанне). Стылістычнае адзінства ствараецца з дапамогай вобразна-выяўленчых сродкаў мовы: эпітэтаў (чыстае неба, яркае жнівеньскае сонца, вясёлкавымі колерамі, буйных кроплях), метафар (сплылі хмары, зазіхацела сонца, сонца ўсміхалася), параўнання (гэта не кроплі, а крупінкі сонца).