Номер 219, страница 131 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

219. Разгледзьце схему. Вызначце, ад якіх часцін мовы назоўнікі ўтвараюцца бяссуфіксным (нульсуфіксальным) спосабам. Растлумачце, якія змены адбываюцца ва ўтваральных асновах пры словаўтварэнні.

Бяссуфіксным (нульсуфіксальным) спосабам утварэння

назоўнікі

1-га скланення:

аплаці(ць) → аплата,

засушы(ць) → засуха;

2-га скланення:

выходзі(ць) → выхад,

крыл(о) → крылле,

багат(ы) → багацце;

3-га скланення:

маза(ць) → мазь,

глух(і) → глуш,

сін(і) → сінь;

толькі множнага ліку:

выбіра(ць) → выбар,

збіра(ць) → збор

прыметнікі

адносныя:

збожжанарыхтоўк(а) →

→ збожжанарыхтоўчы;

нафтаперапрацоўк(а) →

→ нафтаперапрацоўчы;

прыналежныя:

заяц( ) → заячы,

воўк( ) → воўчы,

мядзведзь( ) → мядзведжы

парадкавыя лічэбнікі:

шэсць( ) → шосты,

дзесяць( ) → дзясяты,

восем( ) → восьмы

Бяссуфіксным (нульсуфіксальным) спосабам назоўнікі ўтвараюцца ад дзеясловаў (аплаці(ць) → аплата, засушы(ць) → засуха, выходзі(ць) → выхад), прыметнікаў (багат(ы) → багацце, глух(і) → глуш, сін(і) → сінь) і іншых назоўнікаў (крыл(о) → крылле).

Пры словаўтварэнні ва ўтваральных асновах адбываюцца наступныя змены:

1. Усячэнне ўтваральнай асновы (адсякаюцца суфіксы і канчаткі дзеясловаў ці прыметнікаў).

2. Чаргаванне зычных гукаў у канцы асновы: ш // х (засушыць → засуха), дз' // д (выходзіць → выхад), т // ц (багаты → багацце), х // ш (глухі → глуш).

3. Чаргаванне галосных гукаў у корані: і // о (збіраць → зборы), і // ы (выбіраць → выбары).