Номер 222, страница 133 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

222. Прачытайце тэкст. Да якога стылю ён адносіцца? Падбярыце да тэксту загаловак у адпаведнасці з тэмай.

Па дзюбе птушкі можна вызначыць, чым яна харчуецца. У птушак, якія харчуюцца зернем і ягадамі, цвёрдая і тоўстая дзюба.^СН У тых, што^М кормяцца насякомымі, дзюба танейшая і значна слабейшая. У драпежных птушак дзюба кручком. У вадаплаўных — пляскатая, з рагавымі пласцінкамі і зубчыкамі.

«Водная» дзюба ў гусей, качак, леб..дзяў, фламінга, ...

«Драпежную» дзюбу маюць арлы, ястр..бы, совы, ...

«Нас..комаедная» дзюба ў стрыжоў, ластавак, мухаловак, ...

«Зерн..едная» дзюба — сродак харчавання сн..гіроў, крыж..дзюбаў, шчыглоў, ... (Паводле І. Чайкі).

Выпішыце з тэксту вытворныя назвы дзюб. Растлумачце праз падбор аднакаранёвых слоў, як яны ўтварыліся. Вызначце спосаб утварэння.

Спішыце другі абзац, устаўляючы прапушчаныя літары і дапаўняючы пералік птушак уласнымі прыкладамі

Складзіце сказы са словам журавель у наступных значэннях: а) ‘вялікая балотная пералётная птушка з доўгімі нагамі і шыяй, з доўгай прамой дзюбай’; б) ‘прыстасаванне пры калодзежы для даставання вады’. У якім сказе слова журавель з’яўляецца вытворным? Якім спосабам яно ўтварылася?

• Выпішыце з тэксту прыметнікі ў форме вышэйшай ступені параўнання. Пакажыце, як яны ўтварыліся. Формаўтваральныя ці словаўтваральныя суфіксы ўдзельнічалі ва ўтварэнні формы ступені параўнання?

Карыстаючыся інфармацыяй грамадскай арганізацыі «Ахова птушак Бацькаўшчыны», раскажыце аб праектах і праграмах па захаванні біялагічнай разнастайнасці, якія рэалізуюцца ў нашай краіне.

Тэкст належыць да навукова-папулярнага стылю.

Загаловак: Пра што раскажа птушыная дзюба.

Вытворныя назвы дзюб:

водная ← вада (утворана суфіксальным спосабам);

драпежную ← драпежнік (утворана суфіксальным спосабам);

насякомаедная ← насякомае + есці (утворана шляхам складання асноў);

зерняедная ← зерне + есці (утворана шляхам складання асноў).

«Водная» дзюба ў гусей, качак, лебядзяў, фламінга, чапляў, ныркоў. «Драпежную» дзюбу маюць арлы, ястрабы, совы, сокалы, каршуны. «Насякомаедная» дзюба ў стрыжоў, ластавак, мухаловак, сініц, жаваранкаў. «Зернаедная» дзюба — сродак харчавання снягіроў, крыжадзюбаў, шчыглоў, вераб'ёў, зелянушак (Паводле І. Чайкі).

а) Высока ў небе, курлычучы, ляцеў журавель.

б) Дзед павольна пацягнуў за ланцуг калодзежны журавель, дастаючы ваду.

Слова журавель з’яўляецца вытворным у сказе б). Новае значэнне ўтварылася ў выніку метафарычнага пераносу назвы паводле знешняга падабенства.

Прыметнікі ў форме вышэйшай ступені параўнання: танейшая, слабейшая.

Яны ўтварыліся ад асноў прыметнікаў тонкі і слабы пры дапамозе формаўтваральнага суфікса -ейш-.

Грамадская арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» (АПБ) праводзіць шэраг праграм па захаванні біялагічнай разнастайнасці. Сярод іх — штогадовая кампанія «Птушка года», мэта якой — прыцягнуць увагу да канкрэтнага віду і праблем яго захавання. Таксама АПБ арганізуе маніторынгі і ўлікі птушак, такія як «Жывая вясна» і «Птушкі ля дома», у якіх можа прыняць удзел кожны. Важным напрамкам з'яўляецца захаванне тэрыторый, важных для птушак, у тым ліку захаванне ўнікальных балот для такіх відаў, як вяртлявая чаротаўка.