Номер 18, страница 14 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

18. Прачытайце тэкст. Вызначце яго асноўную думку. Як аўтар абгрунтоўвае яе?

Каб належным чынам весці гутарку, трэба перш за ўсё ўмець слухаць: Меней гавары, болей ведац.. будз..ш. Слухай многа, а гавар.. мала.

Народ перасцерагае: да мовы трэба ставіцца ўважліва. Перш чым сказаць, трэба добра падумаць, узважыць кожнае слова. Настойліва гучыць папярэджанне: Выказанаг.. слова да губы не верн..ш. Слова (не)в..рабей: выпусц..ш — (не)злов..ш. Са свайго языка спусц..ш — на чужым (не)злов..ш.

Запас бяды не чыніць. Гэтая «нямоўная» прыказка справядлівая. Добра, калі чалавек шмат ведае. Толькі ўмей выбраць, што падыходзіць для гутаркі, умей абмежаваць прадмет размовы, каб весці яе ў патрэбным кірунку.

Зважай на ўмовы гутаркі, ведай, што сказаць: Усё знай, ды (не)ўсё бай. Многа ведай, ды мала гавары. Трэба знаць, што сказаць. У добрую часіну сказац.., а (у/ў)ліхую памаўчац.. (Паводле А. Каўруса).

Пра вуснае ці пісьмовае маўленне гаворыцца ў тэксце?

Запішыце прыказкі, устаўляючы прапушчаныя літары і раскрываючы дужкі. Абгрунтуйце, што кожная з іх мае самастойны змест і выражае закончаную думку.

Асноўная думка тэксту заключаецца ў тым, што для правільнага вядзення гутаркі трэба быць добрым слухачом, думаць перад тым, як гаварыць, і ўважліва ставіцца да кожнага слова. Гэта тэкст пра культуру маўлення.

Аўтар абгрунтоўвае гэтую думку з дапамогай шматлікіх народных прыказак, якія падкрэсліваюць важнасць слухання, незваротнасць сказанага слова і неабходнасць разважлівасці і ведаў у размове.

У тэксце гаворыцца пра вуснае маўленне, на што ўказваюць словы гутарку, гавары, слухаць, сказаць, размовы.

Прыказкі з тэксту:

Меней гавары, болей ведаць будзеш.

Слухай многа, а гавары мала.

Выказанага слова да губы не вернеш.

Слова не верабей: выпусціш — не зловіш.

Са свайго языка спусціш — на чужым не зловіш.

Запас бяды не чыніць.

Усё знай, ды не ўсё бай.

Многа ведай, ды мала гавары.

Трэба знаць, што сказаць.

У добрую часіну сказаць, а ў ліхую памаўчаць.

Кожная з гэтых прыказак мае самастойны змест і выражае закончаную думку, таму што ў ёй сцісла і вобразна сфармулявана народная мудрасць, жыццёвае правіла або парада. Яна зразумелая сама па сабе і не патрабуе дадатковых тлумачэнняў для ўспрымання яе асноўнага сэнсу.